19 Invordering

1.1 Inleiding

Het toeslagensysteem werkt met voorschotten en daardoor kunnen er terugvorderingen ontstaan. Zodra is vastgesteld hoeveel er terugbetaald moet worden, gaat Toeslagen over tot invordering. Dit is het proces om het bedrag terug te krijgen. Binnen dit proces bestaan verschillende mogelijkheden voor de aanvrager. Zo kan hij de terugvordering in één keer voldoen of in termijnen. Hiernaast moet Toeslagen bij het invorderingsproces rekening houden met allerlei regels. Die bespreken we in dit hoofdstuk. Net als de mogelijkheden die Toeslagen heeft als iemand de terugvordering niet betaalt.

In dit hoofdstuk

We bespreken eerst wie de invordering uitvoert namens Toeslagen (paragraaf 1.2) en binnen welke termijn de terugvordering betaald moet worden (paragraaf 1.3). Daarna komt de invorderingsrente aan bod (paragraaf 1.4) en het uitstel van betaling (paragraaf 1.5), onder andere om betaling in termijnen via een betalingsregeling mogelijk te maken (paragraaf 1.5.1). Vervolgens gaan we in op de optie van verrekening (paragraaf 1.6) en de mogelijkheden die Toeslagen heeft wanneer iemand niet betaalt (paragraaf 1.7). Tot slot bespreken we de invloed van faillissement en schuldsanering op de invordering (paragraaf 1.8) en verjaring van de terugvordering (paragraaf 1.9).

Afkortingen en begrippen

In het hoofdstuk ‘Afkortingen en begrippen’ staat een afkortingen- en begrippenlijst. Hierin staan alle in het Handboek gebruikte afkortingen. Ook worden veel begrippen toegelicht. Kijk daar dus als een afkorting of begrip onbekend of onduidelijk is.

1.2 Uitvoering invordering

Voor het invorderen van een toeslagschuld is mandaat verleend een de Belastingdienst. Specifiek aan Belastingdienst/Particulieren, Belastingdienst/Midden- en kleinbedrijf en Belastingdienst/Centrale administratieve processen (B/CAP) (artikel 79 van de Leidraad Invordering en artikel 3, eerste lid, onderdeel a, eerste en tweede streepje en onderdeel c, van de UR Belastingdienst 2003). De Belastingdienst (in dit kader ook wel ‘ontvanger’) treedt dan op als het bestuursorgaan Toeslagen.

In de praktijk voert het Landelijk Incasso Centrum (LIC) de invorderingstaken namens de Belastingdienst (en dus ook Toeslagen) uit. Dit gebeurt nog steeds in naam van het bestuursorgaan Toeslagen. Het LIC is onderdeel van CAP.

1.2.1 Wettelijk kader

De voornaamste wetten en wetsartikelen over het innen van toeslagschulden zijn:

• artikel 26 van de Awir: grondslag voor het terugvorderen
• artikel 28 van de Awir: betalingstermijn (paragraaf 1.3)
• artikel 31 van de Awir: uitstel van betaling (paragraaf 1.5)
• artikel 7 van de UR Awir: betalingsregeling (paragraaf 1.5.1)
• Invorderingswet 1990 (IW) en Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990 (UR IW): regels over invordering van rijksbelastingen, de Awir verklaart verschillende artikelen van toepassing op toeslagen
• artikel 79 van de Leidraad Invordering: beleid over het invorderen van toeslagschulden

1.3 Betalingstermijn

Het bedrag van een terugvordering moet binnen 6 weken na de dagtekening van de terugvorderingsbeschikking betaald worden (artikel 28, eerste lid, van de Awir). Hetzelfde geldt voor de rente die bij de terugvordering wordt opgeteld, de heffingsrente. Lees meer over die rente in paragraaf 1.4.1 van het hoofdstuk ‘Terugvordering’. Krijgt iemand uitstel van betaling, dan mag hij na de termijn van 6 weken terugbetaling. Lees hierover in paragraaf 1.5.

De Algemene termijnenwet is niet van toepassing op de betalingstermijn (artikel 28, derde lid, van de Awir). Dit betekent dat de termijn niet wordt verlengd wanneer die op een zaterdag, zondag of algemeen erkende feestdag eindigt (zie artikel 1, eerste lid, van de Atw).

Iemand die buiten de termijn van 6 weken terugbetaald, moet invorderingsrente betalen. Lees daarover in paragraaf 1.4.

1.3.1 Versnelde invordering

In specifieke situaties geldt de betalingstermijn van 6 weken niet en moet de belanghebbende het bedrag direct en in één keer betalen. Dit wordt ook wel versnelde invordering genoemd. De belanghebbende is dan verplicht om het bedrag van een terugvordering (waaronder de heffingsrente) “terstond en tot het volle bedrag te betalen” aan Toeslagen (artikel 31a van de Awir).

Versnelde invordering kan alleen in bepaalde situaties die zijn opgesomd in artikel 31a van de Awir. Dit is onder andere wanneer de belanghebbende failliet is verklaard, buiten Nederland gaat wonen of geen vaste woonplaats heeft en aannemelijk is dat de terugvordering daardoor niet geïnd kan worden, of een schuldsaneringsregeling van toepassing is. Artikelen 10.1 tot en met 10.7 van de Leidraad Invordering geven meer regels over versnelde invordering.

Als Toeslagen versneld wil invorderen, dan moet dat schriftelijk meegedeeld worden samen met de reden voor de versnelde invordering (op de terugvorderingsbeschikking of een latere aparte beschikking). En als de feiten en omstandigheden wijzigen en er geen aanleiding meer is om versneld in te vorderen, blijft de terugvordering geheel opeisbaar. Wel krijgt de belanghebbende dan altijd uitstel van betaling wanneer hij daarom verzoekt. De normale betalingstermijn geldt dan weer (artikel 79.17 en 10.1 van de Leidraad Invordering).

1.4 Invorderingsrente

Wordt de betalingstermijn van 6 weken overschreden, dan moet er rente betaald worden (artikel 29 van de Awir). Deze rente wordt invorderingsrente genoemd. Er bestaat ook een rente die direct bij de terugvordering wordt opgeteld. Die wordt heffingsrente (of ook wel belastingrente) genoemd. Lees over die rente in paragraaf 1.4.1 van het hoofdstuk ‘Terugvordering’. Invorderingsrente moet betaald worden ongeacht de reden dat er na 6 weken wordt terugbetaald. De rente wordt dus ook in rekening gebracht wanneer er uitstel van betaling is vanwege een bezwaarprocedure of omdat gebruik wordt gemaakt van een betalingsregeling (waarover meer in paragrafen 1.5 en 1.5.1).

Op de invorderingsrente zijn artikel 28 en 29 van de IW van toepassing (artikel 29 van de Awir). In deze artikelen staat met name hoe de rente wordt berekend. Voor de berekening van de invorderingsrente zijn, naast de hoogte van de terugvordering, twee elementen van belang:

• het tijdvak waarover de rente wordt berekend: paragraaf 1.4.1
• het rentepercentage: paragraaf 1.4.2

Met deze gegevens kan de invorderingsrente vervolgens berekend worden: paragraaf 1.4.3

1.4.1 Tijdvak

De invorderingsrente wordt enkelvoudig berekend over het tijdvak dat begint op de dag na de laatste dag van de betalingstermijn en eindigt op de dag voorafgaand aan die van de betaling (artikel 28, tweede lid, van de IW). We geven een voorbeeld om dit concreet te maken:

1.4.2 Rentepercentage

Het percentage van de invorderingsrente wordt in beginsel per kwartaal vastgesteld. Deze wordt bij algemene maatregel van bestuur vastgesteld (artikel 29 van de IW). Die algemene maatregel is het Besluit belasting- en invorderingsrente, waar in artikel 2 het percentage van de invorderingsrente staat.

Periode	Percentage invorderingsrente
	In rekening te brengen	Te vergoeden
Tot 23 maart 2020	4%	4%
23 maart 2020 tot 1 juli 2022	0,01%	4%
1 juli 2022 tot 1 januari 2023	1%	4%
1 januari 2023 tot 1 juli 2023	2%	4%
Vanaf 1 juli 2023	3%	4%
Vanaf 1 januari 2024	4%	4%

Het percentage invorderingsrente was altijd 4%. Vanwege Covid is het percentage dat in rekening werd gebracht in 2020 tijdelijk verlaagd naar 0,01% met ingang van 23 maart 2020 (zie onderdeel 3.2 en 13 van Staatscourant 2020 nr. 26066 (8 mei 2020)). De verlaging gold eerst voor 3 maanden, maar werd daarna met ingang van 1 juni 2020 verlengd. Toen is ook bepaald dat het rentepercentage voortaan in een algemene maatregel van bestuur wordt vastgelegd (zie Staatsblad 2020, nr. 195, deze stond eerder in de IW zelf). Per 1 juli 2022 werd het percentage stapsgewijs weer verhoogd en per 1 januari 2024 is het weer 4%.

Het percentage van de te vergoeden invorderingsrente bleef wel steeds 4%. Tot 2024 bestond artikel 2 van het Besluit belasting- en invorderingsrente (wettekst 2023) daarom uit twee leden; één voor het percentage van de in rekening te brengen invorderingsrente en één voor het percentage van de te vergoeden rente. Per 1 januari 2024 bestaat het artikel niet meer uit verschillende leden en staat er alleen nog het ene percentage van 4% in.

1.4.3 Berekening

Het bedrag aan invorderingsrente kan op twee manieren berekend worden. Een manier is om het tijdvak om te rekenen naar het aantal jaren en de uitkomst daarvan keer het rentepercentage te doen. Hieruit volgt een percentage. Dat percentage van het terugvorderingsbedrag is de hoogte van de invorderingsrente. We maken dit concreet met een voorbeeld (welke voortborduurt op het voorbeeld uit paragraaf 1.4.1):

Een andere manier om de hoogte van de invorderingsrente te berekenen is de volgende formule:

(A x P) x bedrag terugvordering / 36.000
A = tijdvak in aantal dagen P = rentepercentage

Voor het aantal dagen wordt voor februari altijd uitgegaan van 28 dagen, voor een volle maand van 30 dagen en voor een volledig jaar van 360 dagen. We passen deze formule toe op het eerdere voorbeeld:

Binnen het tijdvak kunnen verschillende rentepercentages gelden (zie paragraaf 1.4.2). De formule kan dan als volgt uitgebreid worden:

• bij twee rentepercentages: (A x P) + (A x P) x bedrag terugvordering / 36.000
• bij drie rentepercentages: (A x P) + (A x P) + (A x P) x bedrag terugvordering / 36.000
• en zo verder 

Het tijdvak moet dan opgesplitst worden in het aantal dagen waarin ieder percentage geldt. We maken dit concreet met een nieuw voorbeeld:

1.5 Uitstel van betaling

Een belanghebbende kan in bepaalde situaties uitstel van betaling krijgen. Hij mag de terugvordering dan na de betalingstermijn van 6 weken betalen.

In artikel 31 van de Awir staat dat bij ministeriële regeling regels gesteld worden over het verlenen van uitstel van betaling. Die regeling is de UR Awir. Volgens de UR Awir kan uitstel van betaling verleend worden vanwege:

• betalingsproblemen (artikel 7): paragraaf 1.5.1
• een bezwaar of herzieningsverzoek (artikel 8): paragraaf 1.5.2

1.5.1 Uitstel vanwege betalingsproblemen: betalingsregeling

Bij betalingsproblemen kan iemand op grond van artikel 7 van de UR Awir uitstel van betaling krijgen om de terugvordering in termijn af te lossen. Om in termijnen te betalen bestaan twee verschillende betalingsregelingen:

• standaardbetalingsregeling, ook wel Centrale Betalingsregeling Toeslagen (CBT) genoemd: paragraaf 1.5.1.1
• betalingsregeling op basis van betalingscapaciteit, ook wel persoonlijke betalingsregeling of betalingsregeling op maat genoemd: paragraaf 1.5.1.2

1.5.1.1 Standaardbetalingsregeling

Binnen de standaardbetalingsregeling lost de belanghebbende de terugvordering af door maandelijks een termijnbedrag over te maken. De standaardbetalingsregeling (of Centrale Betalingsregeling Toeslagen (CBT)) is een automatische betalingsregeling. De belanghebbende hoeft deze niet aan te vragen, maar wordt zonder nader onderzoek door Toeslagen aangeboden (artikel 79.7 van de Leidraad Invordering). Hij krijgt naast de terugvorderingsbeschikking een brief met uitleg over de regeling.

Wanneer de belanghebbende het terugvorderingsbedrag niet in één keer binnen de betalingstermijn van 6 weken kan of wil betalen, kan hij zelf de standaardbetalingsregeling in gang zetten door binnen die 6 weken een eerste termijn te betalen. Het bedrag van de eerste termijn is minimaal 1/24^e van het terugvorderingsbedrag. Dit komt doordat de regeling voor maximaal 24 maanden geldt.

Binnen de standaardbetalingsregeling moet in maandelijkse termijnen van minimaal € 20 worden betaald (artikel 7, eerste lid, van de UR Awir). De betalingsregeling loopt maximaal 24 maanden. Die termijn gaat in vanaf één maand na de dagtekening van de terugvorderingsbeschikking (artikel 79.7 van de Leidraad Invordering).

Als het terugvorderingsbedrag niet binnen 24 maanden terugbetaald kan worden met betalingen van € 20 per maand, moet een hoger bedrag per maand betaald worden (artikel 7, vierde lid, van de UR Awir). Dit is dus het geval wanneer het terugvorderingsbedrag groter is dan € 480 (24 x € 20). Het minimale maandbedrag is dan het terugvorderingsbedrag gedeeld door 24. De belanghebbende mag ook een hoger bedrag per maand betalen of soms een extra bedrag aflossen om de terugvordering sneller te betalen. Op die manier wordt het minimale maandbedrag voor de resterende maanden ook lager. We geven hiervan een voorbeeld:

Wanneer het minimale maandbedrag geen rond bedrag is, dan wordt het maandbedrag omhoog afgerond en wordt in de laatste maand een lager bedrag betaald.

Is het terugvorderingsbedrag lager dan € 480 (24 x € 20), dan heeft de standaardbetalingsregeling een kortere doorlooptijd. Er moet namelijk altijd minimaal € 20 per maand betaald worden (artikel 7, eerste lid, van de UR Awir).

Wanneer het aantal maanden geen rond getal is, dan wordt het aantal maanden omhoog afgerond en wordt in de laatste maand een lager bedrag betaald.

Wanneer de belanghebbende binnen de betaaltermijn van 6 weken niet het volledige terugvorderingsbedrag betaalt of minimaal 1/24^e daarvan (en daarmee de standaardbetalingsregeling in gang zet) en ook geen persoonlijke betalingsregeling aanvraagt, kan Toeslagen het bedrag terugkrijgen door het te verrekenen met een lopend voorschot. Hierover meer in de volgende paragraaf. Heeft de belanghebbende geen (of onvoldoende) lopende voorschotten, dan onderneemt Toeslagen andere acties om het bedrag te innen. Daarover meer in paragrafen 1.6 en 1.7.

1.5.1.1.1 Toeslagverrekening zonder kosten

Heeft de belanghebbende binnen de betalingstermijn van 6 weken niet (volledig) betaald, is hij geen standaardbetalingsregeling aangegaan en heeft hij niet verzocht om een persoonlijke betalingsregeling, dan kan Toeslagen betaling van de terugvordering bewerkstelligen door middel van de maatregel ‘Toeslagverrekening zonder kosten’ (artikel 79.5c, eerste lid, van de Leidraad Invordering). Toeslagen verrekent dan de terugvordering met een aan de belanghebbende maandelijks uit te keren voorschotbedrag. Toeslagen gaat gedurende het uitvoeren van de ‘Toeslagverrekening zonder kosten’ niet over tot het nemen van aanvullende invorderingsmaatregelen voor de desbetreffende terugvordering (tweede lid).

De belanghebbende kan Toeslagen voor of tijdens de uitvoering van de verrekening verzoeken om deze niet uit te voeren of deze te stoppen (derde lid). Toeslagen kent dit verzoek alleen toe als de belanghebbende het openstaande bedrag van de terugvordering ineens betaalt of om een betalingsregeling vraagt en Toeslagen geen aanleiding heeft om die regeling niet toe te kennen. Tijdens de behandeling van het verzoek wordt de verrekening voortgezet. Als de ‘Toeslagverrekening zonder kosten’ wordt stopgezet, dan wordt deze niet opnieuw opgestart, ongeacht de reden van de stopzetting (vierde lid).

De maatregel ‘Toeslagverrekening zonder kosten’ staat sinds 1 mei 2024 in de Leidraad Invordering. Deze maatregel vervangt sindsdien de betalingsregeling die tot 1 januari 2024 in artikel 7, derde lid, van de UR Awir (wettekst 2023) stond. Die betalingsregeling was onderdeel van de standaardbetalingsregeling. Toeslagen startte deze automatisch wanneer iemand niets betaalde binnen de betalingstermijn van 6 weken. Er werd dan verrekend met ‘periodiek uit te betalen bedragen’, oftewel lopende voorschotten. Het totaal van de lopende voorschotten werd verminderd met ten hoogste € 20. Als de belanghebbende geen lopend voorschot van tenminste dit bedrag per maand had, kon Toeslagen dus niet verrekenen. Had de belanghebbende wél een toereikend voorschot, dan werd het maandelijkse voorschotbedrag door de verrekening lager (of € 0 als het te verrekenen bedrag groter is dan het maandelijkse voorschotbedrag).

De maatregel ‘Toeslagenverrekening zonder kosten’ komt in principe op hetzelfde neer, maar is geen betalingsregeling. En bij de maatregel moet Toeslagen rekening houden met de beslagvrije voet. Dat gebeurde voorheen bij het automatische verrekenen niet. Het gevolg was dat belanghebbenden onder het bestaansminimum terecht konden komen. Toeslagen stopte daarom met het automatische verrekenen in maart 2021. Dit zorgde ervoor dat belanghebbenden niet meer als gevolg daarvan onder het bestaansminimum terecht konden komen, maar zorgde er ook voor dat er dwanginvorderingsmaatregelen (met bijbehorende invorderingskosten) werden genomen bij belanghebbenden die wel wilden betalen, maar geen actie ondernamen. Er bestond daarom behoefte aan een maatregel die vergelijkbaar was met het automatische verrekenen als onderdeel van de standaardbetalingsregeling, maar waarbij de beslagvrije voet wordt toegepast. Om deze reden is de maatregel ‘Toeslagverrekening zonder kosten’ ontwikkeld. Het doel van de maatregel is om ervoor te zorgen dat belanghebbenden die een terugvordering willen en kunnen betalen maar niet tijdig actie ondernemen, niet worden geconfronteerd met dwanginvorderingsmaatregelen en de daarbij behorende invorderingskosten (Staatscourant 2023, nr. 35664, 29 december 2023, pagina’s 5 en 6).

Toeslagen mag ook buiten de maatregel ‘Toeslagenverrekening zonder kosten’ om verrekenen. En dan niet alleen met voorschotten. Daarover meer in paragraaf 1.6. Lees daar ook waar Toeslagen rekening mee moet houden bij het verrekenen met voorschotten (zoals de hierboven genoemde beslagvrije voet).

1.5.1.1.2 Meerdere terugvorderingen

Wanneer de belanghebbende tijdens de looptijd van een standaardregeling een nieuwe terugvordering voor dezelfde toeslag krijgt, vindt een herziening van het bedrag van de standaardregeling plaats. Voor het totaalbedrag geldt dan weer de aflossingssystematiek van ten minste € 20 per maand gedurende maximaal 24 maanden (artikel 79.7 van de Leidraad Invordering).

Dit geldt niet voor terugvorderingen voor verschillende toeslagen. Daarnaast gebeurt dit in de praktijk niet automatisch (ook niet wanneer het wél om dezelfde toeslag gaat). Meerdere standaardbetalingsregelingen lopen dan dus naast elkaar. We geven hiervan een voorbeeld:

De belanghebbende kan wel verzoeken om de betalingsregelingen te combineren. De maandbedragen van de afzonderlijke regelingen worden dan bij elkaar opgeteld tot één hoger totaal maandbedrag. Het minimum maandbedrag van € 20 blijft per terugvordering gelden. Bij bijvoorbeeld drie terugvorderingen is het minimaal te betalen maandbedrag dus € 60.

1.5.1.1.3 Bezwaar tegen standaardbetalingsregeling

Er kan geen bezwaar gemaakt worden tegen de hoogte van de termijnbetaling van de standaardbetalingsregeling. Dit is namelijk geen besluit, maar slechts een gevolg van de hoogte van de terugvordering. Er kan alleen tegen besluiten bezwaar gemaakt worden (lees daarover in paragraaf 1.2.2 van het hoofdstuk ‘Bezwaar’).

Er kan wel bezwaar gemaakt worden tegen de terugvorderingsbeschikking en de hoogte van de toeslag. Als de belanghebbende bedoelde daartegen bezwaar te maken, kan het bezwaar (indien tijdig) als zodanig opgevat worden. Lees meer over bezwaren tegen terugvorderingsbeschikkingen in Bijlage 1 van het hoofdstuk ‘Awb’).

Tijdens de bezwaarprocedure heeft de belanghebbende vervolgens uitstel van betaling. Lees meer over dat uitstel in paragraaf 1.5.2 en over de invloed daarvan op de standaardbetalingsregeling in paragraaf 1.5.2.2.

1.5.1.2 Persoonlijke betalingsregeling

Voor mensen die te weinig geld hebben om aan de standaardbetalingsregeling te voldoen, is een andere betalingsregeling mogelijk. Dat is een betalingsregeling gebaseerd op betalingscapaciteit. Deze wordt ook wel de persoonlijke betalingsregeling of betalingsregeling op maat genoemd. Die regeling kan niet door de belanghebbende zelf automatisch in gang worden gezet. De belanghebbende moet erom verzoeken en hij moet aan bepaalde voorwaarden voldoen.

De belanghebbende moet schriftelijk verzoeken om betaling in termijnen gebaseerd op zijn betalingscapaciteit (artikel 7, vierde lid, van de UR Awir). Voor de berekening van de betalingscapaciteit moeten meerdere gegevens over de financiën van de belanghebbende bekend zijn. Hij moet daarom een formulier invullen waarin om alle benodigde informatie wordt gevraagd (artikel 79.8 van de Leidraad Invordering). Dat formulier kan zowel fysiek als digitaal worden aangeleverd. We lichten in de volgende paragraaf toe hoe die betalingscapaciteit berekend wordt.

1.5.1.2.1 Betalingscapaciteit

Betalingscapaciteit is wat iemand maximaal kan betalen, rekening houdend met inkomen en vaste maandelijkse kosten. De berekening van de betalingscapaciteit wordt uitgevoerd door het LIC. Deze berekening vindt plaats op grond van artikel 13 van de UR IW (artikel 7, vijfde lid, van de UR Awir):

Betalingscapaciteit = gemiddeld per maand te verwachten netto-besteedbare inkomen - gemiddeld per maand te verwachten kosten van bestaan

Het gaat om het inkomen en de kosten in de periode van 12 maanden vanaf de datum van het verzoek om de betalingsregeling (artikel 13, eerste lid, van de UR IW).

Bij het netto-besteedbare inkomen van de aanvrager wordt het netto-besteedbare inkomen van de toeslagpartner opgeteld. Wel alleen als die partner ook toeslagpartner was in het jaar waarover de terugvordering gaat (artikel 7, vijfde lid, van de UR Awir, artikel 19 van de UR IW en artikel 79.8 van de Leidraad Invordering).

We lichten de twee elementen van de betalingscapaciteit (‘netto-besteedbare inkomen’ en ‘kosten van bestaan’) in de volgende paragrafen toe. Daarna gaan we ook in op het ‘vermogen’, wat ook een rol speelt bij de betalingscapaciteit.

Netto-besteedbare inkomen

Het netto-besteedbare inkomen is het verschil tussen inkomsten en uitgaven (artikel 14, eerste lid, van de UR IW).

Netto-besteedbare inkomen = inkomsten - uitgaven

Alle inkomsten en uitgaven worden bij elkaar opgeteld. Het netto-besteedbare inkomen is dus wat men overhoudt nadat alle uitgaven zijn gedaan. Het gaat hierbij om inkomsten zoals loon, uitkering, pensioen, jaarlijkse uitkering zoals vakantiegeld en een 13e maand, ontvangen alimentatie en de voorlopige teruggaaf IB (artikel 14, eerste en tweede lid, van de UR IW). Er zijn ook een aantal inkomsten die niet meetellen zoals kinderbijslag, toeslagen, pleegvergoeding en kostenvergoeding voor vrijwilligerswerk (artikel 14, eerste lid, onderdeel c, van de UR IW).

De wet somt ook op welke uitgaven in de berekening meegenomen worden. Dit zijn onder andere de netto-woonlasten (huurprijs of hypotheekrente), premie voor zorgverzekering, afbetalingen van belasting- en toeslagschulden en uitgaven voor het levensonderhoud van kinderen (artikel 15, eerste lid, van de UR IW). Het LIC heeft echter ruimte om andere uitgaven mee te nemen.

Kosten van bestaan

De kosten van bestaan zijn opgesomd in artikel 16 van de UR IW. Het gaat om een wettelijk bepaald bedrag, namelijk 90% van de bijstandsnorm (waarvoor wordt verwezen naar de Participatiewet). Er wordt dus niet gekeken naar de specifieke situatie van een aanvrager. Wel verschilt het bedrag per aanvrager, afhankelijk van zijn leeftijd, relatie en of hij kostendelende medebewoners heeft. Die factoren zijn namelijk van invloed op de norm die van toepassing is.

Een kostendelende medebewoner is iemand van 27 jaar of ouder die in dezelfde woning als de aanvrager zijn hoofdverblijf heeft (artikel 19a, eerste lid, van de Participatiewet). Uitzonderingen hierop zijn:

• de echtgenoot van de aanvrager;
• een (onder)huurder of kostganger waarmee de aanvrager een schriftelijke overeenkomst voor een commerciële prijs heeft (met uitzondering van een bloed- of aanverwant in de eerste of tweede graag van de aanvrager);
• een (onder)huurder of kostganger die met dezelfde derde (verhuurder) als de aanvrager een schriftelijke overeenkomst heeft voor een commerciële prijs;
• iemand die (onder bepaalde voorwaarden) onderwijs volgt. 

Is de aanvrager voor verzorging of verpleging in een inrichting opgenomen dan zijn de kosten van bestaan de prijs voor die verzorging/verpleging plus twee derde van de bijstandsnorm die voor hem geldt op grond van artikel 23 van de Participatiewet (artikel 16, vierde lid, van de UR IW).

Vermogen

Het vermogen speelt ook een rol bij de betalingscapaciteit. Als iemand namelijk voldoende vermogen heeft om de terugvordering mee te voldoen, komt hij niet in aanmerking voor een persoonlijke betalingsregeling. Heeft iemand vermogen, maar niet voldoende om de schuld mee af te lossen, dan wordt het meegenomen in de berekening van de betalingscapaciteit.

Vermogen zijn de bezittingen van de aanvrager en zijn eventuele partner verminderd met hun schulden (artikel 12, eerste lid, van de UR IW). Onder bezittingen vallen echter niet zaken zoals inboedel, een auto onder een bepaalde waarde, een auto boven die waarde die onmisbaar is voor werk of vanwege invaliditeit en geld dat uit een studielening is gekregen (artikel 12, tweede lid, van de UR IW).

Heeft iemand bijvoorbeeld een auto boven de waardegrens en is deze misbaar, dan wordt verwacht dat hij deze verkoopt om daarmee de schuld (deels) af te lossen. Hetzelfde geldt voor andere bezittingen zoals bijvoorbeeld een stacaravan of motor (die niet onmisbaar is voor woon-werk verkeer).

1.5.1.2.2 Uitkomst betalingscapaciteit

Het LIC stelt uit coulance de betalingscapaciteit vast op 80% van de uitkomst van de berekening. De betalingscapaciteit is het bedrag dat de belanghebbende per maand moet kunnen betalen om de terugvordering te voldoen. Of hij recht heeft op een persoonlijke betalingsregeling, en zo ja, hoe die regeling eruit ziet, hangt dus af van de hoogte van de betalingscapaciteit in combinatie met de hoogte van de terugvordering. We zetten de verschillende mogelijke uitkomsten op een rijtje:

Betalingscapaciteit	Persoonlijke betalingsregeling
Voldoende vermogen beschikbaar	Afwijzen: alleen standaardbetalingsregeling mogelijk
Hoger dan minimale maandbedrag*	Afwijzen: alleen standaardbetalingsregeling mogelijk
Lager dan € 20, voldoende om in 24 maanden gehele terugvordering te voldoen	Toestaan: 24 x betalingscapaciteit
Hoger dan € 20, lager dan minimale maandbedrag*	Toestaan: 24 x betalingscapaciteit, eventuele verhoging of verlaging na 12 maanden, voor restbedrag geen invorderingsmaatregelen
Geen betalingscapaciteit	Toestaan: geen invorderingsmaatregelen (ook wel ‘niet verder bemoeilijken’ NVB genoemd)

* Zie uitleg over minimale maandbedrag in paragraaf 1.5.1.1.

We lichten de verschillende uitkomsten hieronder nader toe. In paragraaf 1.5.1.2.3 leggen we uit wat het betekent als er geen (verdere) invorderingsmaatregelen worden getroffen.

Afwijzen

Een persoonlijke betalingsregeling wordt niet toegestaan als de belanghebbende of zijn partner over voldoende vermogen beschikt om de terugvordering mee te betalen (artikel 7, zesde lid, van de UR Awir en artikel 79.8 van de Leidraad Invordering). Lees hierboven wat onder vermogen wordt verstaan.

Het verzoek om een persoonlijke regeling wordt ook afgewezen als de betalingscapaciteit voldoende is om de toeslagenschuld af te lossen volgens de standaardbetalingsregeling (artikel 79.8 van de Leidraad Invordering).

Toestaan

Wanneer iemand in aanmerking komt voor een persoonlijke betalingsregeling, wordt een regeling getroffen voor 24 maanden op basis van de betalingscapaciteit. Is die betalingscapaciteit lager dan € 20 per maand, maar wel voldoende om in maximaal 24 maanden de schuld te voldoen, dan wordt een lager maandbedrag toegestaan gebaseerd op die capaciteit (artikel 79.8 van de Leidraad Invordering).

Beschikt de belanghebbende over betalingscapaciteit, maar onvoldoende om de schuld in 24 maanden af te lossen, dan wordt een regeling getroffen voor 24 maanden gebaseerd op de capaciteit. Deze regeling kan na 12 maanden opnieuw worden bekeken. Toeslagen kan dit uit zichzelf doen. In de praktijk is het gebruikelijker dat de belanghebbende hierom verzoekt door aan te geven dat hij niet meer aan de betalingsregeling kan voldoen. Als een vermindering (of een verbetering) van de betalingscapaciteit blijkt, wordt de regeling aangepast voor de resterende maanden (artikel 79.8 van de Leidraad Invordering).

We geven hiervan een voorbeeld:

1.5.1.2.3 Geen (verdere) invorderingsmaatregelen

Wanneer de belanghebbende geen betalingscapaciteit heeft, worden geen invorderingsmaatregelen getroffen. En wanneer hij wel capaciteit heeft, maar onvoldoende om in 24 maanden de hele terugvordering af te lossen, worden geen verdere invorderingsmaatregelen getroffen voor het overgebleven bedrag. In beide situaties deelt Toeslagen dit aan de belanghebbende mee, meteen na het verzoek om de persoonlijke betalingsregeling of na afloop van de 24 maanden (artikel 79.9 van de Leidraad Invordering). Deze mededeling wordt ook wel de beschikking ‘niet verder bemoeilijken’ genoemd.

De (resterende) schuld wordt hiermee niet kwijtgescholden. Dat mag ook niet (artikel 31bis van de Awir). De schuld blijft namelijk openstaan, maar Toeslagen vordert niet meer actief in. De schuld kan echter wel nog afnemen. Eenmalige nabetalingen van toeslagen en teruggaven IB worden namelijk gedurende 3 jaar nog verrekend. Het gaat dan om uitbetalingen die niet in maandelijkse termijnen plaatsvinden. Deze voorwaarde (van verrekenen gedurende 3 jaar) wordt in de genoemde mededeling aan de belanghebbende uitgelegd (artikel 79.9 van de Leidraad Invordering).

1.5.1.2.4 Verrekening tijdens persoonlijke betalingsregeling

Er wordt in beginsel niet verrekend met lopende voorschotten voor een terugvordering waarvoor een persoonlijke betalingsregeling loopt, maar dit is eventueel wel toegestaan (artikel 79.6 van de Leidraad Invordering).

1.5.2 Uitstel vanwege bezwaar of herzieningsverzoek

Toeslagen kan uitstel van betaling verlenen aan belanghebbenden die tijdig en gemotiveerd de terugvordering aanvechten met een bezwaar, herzieningsverzoek op grond van artikel 21a van de Awir, beroep of hoger beroep totdat op het bezwaar, verzoek of (hoger) beroep is beslist (artikel 8, eerste lid, van de UR Awir). Een bezwaar en herzieningsverzoek wordt automatisch aangemerkt als verzoek om uitstel van betaling, een (hoger) beroep niet (artikel 79.9a van de Leidraad Invordering). Toeslagen verleent dus automatisch uitstel bij een bezwaar of herzieningsverzoek tegen de terugvordering. In de praktijk doet Toeslagen dit overigens ook bij een (hoger) beroep.

Belanghebbenden kunnen Toeslagen ook om uitstel van betaling verzoeken wanneer zij bij de inspecteur van de Belastingdienst bezwaar, beroep, hoger beroep, beroep in cassatie of een verzoek om ambtshalve vermindering hebben ingediend tegen hun inkomensgegeven dat heeft geleid tot de terugvordering (artikel 8, tweede lid, van de UR Awir). Ze hoeven dan nog niet de toeslagschuld af te lossen zolang ze bij de inspecteur een procedure voeren tegen het inkomen.

1.5.2.1 Uitstel bij procedure tegen hoogte toeslag

Zoals blijkt uit de vorige paragraaf gelden de regels over uitstel van betaling voor procedures tegen de terugvordering. Toeslagen verleent ook uitstel van betaling voor de terugvordering wanneer gemotiveerd en tijdig bezwaar is gemaakt tegen de hoogte van de toeslag (de vaststellingsbeschikking).

1.5.2.2 Invloed uitstel op standaardbetalingsregeling

Uitstel van betaling tijdens de behandeling van een bezwaar (of andere procedure) heeft invloed op de standaardbetalingsregeling. Die regeling geldt namelijk voor maximaal 24 maanden vanaf één maand na de dagtekening van de terugvorderingsbeschikking (zie paragraaf 1.5.1.1). Als de belanghebbende geen gelijk krijgt en de terugvordering dus in stand blijft, moet hij deze in een kortere termijn betalen. En als de procedure 24 maanden of langer duurde, is betaling in termijnen zelfs niet meer mogelijk. De termijn van de procedure gaat namelijk af van de 24 maanden waarbinnen terugbetaald kan worden.

In de praktijk wordt hier overigens soepel mee omgegaan. Er kan bij het LIC om een nieuwe regeling van 24 maanden gevraagd worden. De belanghebbende heeft dan weer de volledige 24 maanden om terug te betalen.

Wordt na de (bezwaar)procedure niet om een nieuwe regeling gevraagd en zijn de oorspronkelijke 24 maanden nog niet voorbij, dan geldt een betalingsregeling voor de resterende maanden. Dit wordt ook wel een Lokale Betalingsregeling (LBT) genoemd. We geven hiervan een voorbeeld:

De belanghebbende kan vanwege dit nadelige effect ook kiezen om vast in termijnen te betalen tijdens de procedure. Hij kiest dan dus niet voor uitstel van betaling, maar gaat vast aflossen via de standaardbetalingsregeling. Hiermee behoudt hij de volledige 24 maanden. Krijgt de belanghebbende vervolgens gelijk via de procedure die hij was gestart, dan krijgt hij het reeds betaalde bedrag terug van Toeslagen.

1.6 Verrekening

Toeslagen is bevoegd tot verrekening van een terugvorderingsbedrag met een aan de belanghebbende uit te betalen (artikel 30, eerste en tweede lid, van de Awir):

• tegemoetkoming (ongeacht toeslagsoort of berekeningsjaar);
• inkomstenbelasting, premie volksverzekeringen, en belastingrente in een (voorlopige) aanslag IB (alleen als de Belastingdienst de teruggaaf niet kan of wil verrekenen met belastingschulden (artikel 79.5 van de Leidraad Invordering).

De betalingstermijn van 6 weken moet wel eerst verstreken zijn voordat Toeslagen mag verrekenen (artikel 30, derde lid, van de Awir). Dit betekent dat Toeslagen pas kan overgaan tot deze verrekening wanneer de belanghebbende in die 6 weken niet

• het hele terugvorderingsbedrag betaald;
• een eerste termijn voor de standaardbetalingsregeling betaald (zie paragraaf 1.5.1.1);
• én niet (voldoende) voorschotten ontvangt waarmee Toeslagen zelf de maatregel ‘Toeslagverrekening zonder kosten' kan starten (zie paragraaf 1.5.1.1.1). 

Het initiatief om te gaan verrekenen ligt meestal bij Toeslagen, maar de belanghebbende kan er ook om verzoeken. Dan kan verrekening ook plaatsvinden voordat de betalingstermijn is verstreken (artikel 79.5 van de Leidraad Invordering).

In deze verrekening wordt ook de eventuele heffings- en invorderingsrente meegenomen (artikel 30, derde lid, van de Awir). Lees meer over die rentes in paragraaf 1.4.1 van het hoofdstuk ‘Terugvordering’ (heffing) en paragraaf 1.4 (invordering).

Tegen verrekening kan geen bezwaar en beroep ingesteld worden bij de bestuursrechter. In artikel 12, eerste lid, van de Awir staat namelijk dat de hoofdstukken 6 en 7 van de Awb (over bezwaar en beroep) niet van toepassing zijn op de verrekeningsbeschikking zoals bedoeld in artikel 30 van de Awir. Een procedure bij de civiele rechter is wel mogelijk.

Bij de verrekening van voorschotten moet Toeslagen rekening houden met

• de beslagvrije voet: paragraaf 1.6.1
• het kunnen voldoen van de lopende kosten voor kinderopvang: paragraaf 1.6.2

1.6.1 Beslagvrije voet

Toeslagen moet rekening houden met de voor de belanghebbende geldende beslagvrije voet bij verrekening van (artikel 79.5a van de Leidraad Invordering)

• voorschotten huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget
• een voorlopige teruggaaf IB 

Voor de voorschotten kinderopvangtoeslag gelden andere regels, die bespreken we in de volgende paragraaf.

De beslagvrije voet is het minimumbedrag dat moet overblijven om van te leven. Hoe hoog de beslagvrije voet is verschilt per belanghebbende en zijn omstandigheden.

Als de belanghebbende na een verrekening aannemelijk maakt dat er voor hem een andere beslagvrije voet geldt, dan moet Toeslagen rekening houden met die aangepaste beslagvrije voet vanaf de laatste verrekening die plaatsvond vóór de indiening van het verzoek en bij de daaropvolgende verrekeningen (artikel 79.5a van de Leidraad Invordering).

1.6.2 Verrekening van voorschot kinderopvangtoeslag

Wanneer het voorschot kinderopvangtoeslag gebruikt wordt voor de verrekening en de belanghebbende daardoor niet meer (geheel) de lopende kosten voor kinderopvang kan voldoen, kan hij Toeslagen verzoeken om de verrekening ongedaan te maken (artikel 79.5b van de Leidraad Invordering).

De beslagvrije voet speelt ook een rol bij de verrekening van voorschotten kinderopvangtoeslag (lees in de vorige paragraaf over dat begrip). Als de belanghebbende aannemelijk maakt dat hij door de verrekening minder overhoudt dan de voor hem geldende beslagvrije voet, moet Toeslagen rekening houden met de beslagvrije voet vanaf de laatste verrekening die plaatsvond vóór de indiening van het verzoek en bij de daaropvolgende verrekeningen. Voor de kinderopvangtoeslag geldt dat bij de beslagvrije voet nog de kosten voor de kinderopvang worden opgeteld (artikel 79.5b van de Leidraad Invordering). Het bedrag dat de belanghebbende moet overhouden na de verrekening wordt daarmee dus verhoogd.

1.7 Wanneer niet terugbetaald wordt

Wat als de belanghebbende de terugvordering niet betaalt? En Toeslagen ook niet kan verrekenen (zie paragraaf 1.6)? Dan volgt Toeslagen een aantal stappen om te zorgen dat de belanghebbende toch gaat betalen of om uiteindelijk onder dwang het bedrag te innen:

• betalingsherinnering: paragraaf 1.7.1
• aanmaning: paragraaf 1.7.2
• dwangbevel: paragraaf 1.7.3

1.7.1 Betalingsherinnering

Als de terugvordering (niet) volledig wordt voldaan, stuurt Toeslagen eerst een schriftelijke betalingsherinnering naar de belanghebbende. Hier zijn nog geen kosten aan verbonden voor de belanghebbende. Redenen om deze stap over te slaan en geen herinnering te sturen zijn het betalingsgedrag van de belanghebbende of zijn gedrag rondom het verstrekken van informatie voor de tegemoetkoming of het voorschot (artikel 79.1 van de Leidraad Invordering).

1.7.2 Aanmaning

Als de belanghebbende de terugvordering na de betalingsherinnering nog niet betaalt, maant Toeslagen hem schriftelijk aan om alsnog te betalen binnen 2 weken na de dagtekening van de aanmaning (artikel 32, eerste lid, van de Awir). Hier zijn kosten aan verbonden die bij de terugvordering wordt opgeteld. Die kosten zijn te vinden in artikel 2 van de Kostenwet invordering rijksbelastingen (die wet wordt van toepassing verklaard in artikel 34, tweede lid, van de Awir).

Tegen een aanmaning is geen bezwaar of beroep mogelijk. Het is namelijk geen besluit. De terugvordering bestond namelijk al, dus de aanmaning brengt geen nieuw rechtsgevolg met zich mee. Lees daarover meer in paragraaf 1.5.1.4 van het hoofdstuk ‘Awb’. Het is wél mogelijk om tegen de aanmaningskosten bezwaar of beroep in te stellen (artikel 7, eerste lid, van de Kostenwet invordering rijksbelastingen). Beroepen hierover worden behandeld door de fiscale rechter in plaats van de bestuursrechter (welke normaal gesproken over toeslagzaken oordeelt).

1.7.3 Dwangbevel

Als de belanghebbende de terugvordering na de herinnering en aanmaning nog steeds niet betaalt, kan Toeslagen een dwangbevel uitvaardigen (artikel 32, tweede lid, van de Awir). Een dwangbevel is een bevel van de overheid om een openstaand bedrag te betalen. Het brengt extra kosten met zich mee. Die kosten zijn afhankelijk van de hoogte van de terugvordering (tot een maximumbedrag). Als een dwangbevel niet betaald wordt, kunnen er invorderingsmaatregelen worden genomen, zoals bijvoorbeeld bankbeslag of een loonvordering.

Bij het dwangbevel kunnen ook de kosten van de aanmaning, de kosten van het dwangbevel zelf en de eventuele verschuldigde renten ingevorderd worden (artikel 32, tweede lid, van de Awir).

De kosten voor het dwangbevel wijzigen jaarlijks en zijn te vinden in artikel 3, eerste lid, van de Kostenwet invordering rijksbelastingen (die wet wordt van toepassing verklaard in artikel 34, tweede lid, van de Awir). Het is mogelijk om tegen die kosten bezwaar en beroep in te stellen, net als bij de aanmaning (lees daarover in de vorige paragraaf).

Op het dwangbevel zijn artikelen 13, 14, 15, 18 en 18a van de IW van overeenkomstige toepassing (artikel 32, derde en vierde lid, van de Awir). Dit betekent onder andere dat het mogelijk is om een toeslagschuld in te vorderen via een zogenoemde ANR-actie. ANR staat voor Automatic Numberplate Recognition. Tijdens zo’n actie worden autobestuurders staande gehouden die een belasting- of toeslagschuld hebben.

1.7.3.1 Verzet tegen dwangbevel

De belanghebbende kan tegen het dwangbevel in verzet komen (artikel 32, vijfde lid, van de Awir). Verzet is een vorm van bezwaar maken. Verzet moet worden ingediend bij de rechtbank (artikel 17, eerste lid, van de IW). In zo’n verzetszaak is de belanghebbende ‘eiser’ en Toeslagen de ‘gedaagde’ (tweede lid).

De belanghebbende kan zijn verzet niet baseren op de stelling dat (artikel 17, derde lid, van de IW)

• hij de terugvorderingsbeschikking, aanmaning of het dwangbevel niet heeft ontvangen, tenzij hij aannemelijk maakt dat aan de ontvangst ervan getwijfeld moet worden;
• de terugvordering onterecht of te hoog zou zijn.

1.7.3.2 Derde verplichten tot betaling

Toeslagen heeft de optie om een derde te verplichten om de terugvordering te betalen (artikel 32, zesde lid, van de Awir). Het gaat dan om een derde die aan de belanghebbende loon, pensioen, lijfrente of uitkeringen is verschuldigd (dus de werkgever of uitkeringsinstantie). Of een bank waarbij de belanghebbende een tegoed op een rekening heeft.

Artikel 19 van de IW is hierop van toepassing. Dat betekent onder andere dat de vordering op de derde bij beschikking plaatsvindt. Die beschikking moet ook aan de belanghebbende zelf bekendgemaakt worden. Verder moet Toeslagen beschikken over een dwangbevel aan de belanghebbende. De belanghebbende kan tegen de vordering op de derde in verzet komen, net als tegen een dwangbevel. Lees over verzet in paragraaf 1.7.3.1.

De derde is verplicht aan de vordering te voldoen (artikel 19, zevende lid, van de IW). Hij wordt hiervan eerst schriftelijk op de hoogte gesteld en de vordering wordt vervolgens 4 weken na de dagtekening van die vooraankondiging gedaan (artikel 19, negende lid, van de IW en artikel 79.2 van de Leidraad Invordering).

1.7.3.3 Uitvoering door deurwaarder

Mocht het in uitzonderlijke gevallen zover komen (wanneer de belanghebbende niet aan het dwangbevel voldoet én andere invorderingsmiddelen niet slagen), dan kan Toeslagen een deurwaarder inschakelen. De belastingdeurwaarder is bevoegd om deurwaarderswerkzaamheden in opdracht van Toeslagen te verrichten (artikel 34, eerste lid, van de Awir).

1.8 Faillissement en schuldsanering

Invorderingsmaatregelen worden gestaakt en lopende betalingsregelingen beëindigd zodra Toeslagen weet dat voor een belanghebbende faillissement is uitgesproken of de wettelijke schuldsaneringsregeling van toepassing is verklaard (artikel 79.3 van de Leidraad Invordering).

Het gaat hierbij om de wettelijke schuldsaneringsregeling natuurlijke personen (WSNP). Wanneer een natuurlijke persoon (dus niet een onderneming) zijn schulden niet meer betaald of voorziet dat hij ze niet meer kan betalen, kan hij een wettelijke schuldsanering aanvragen. Een rechter moet vervolgens bepalen of de schuldsaneringsregeling van toepassing is. Zo ja, dan benoemt de rechter een bewindvoerder. Tijdens het traject gelden een aantal verplichtingen en moeten de bestaande schulden (zo veel mogelijk) afgelost worden. Wanneer aan alle verplichtingen wordt voldaan krijgt men na afloop van het traject (minimaal 3 jaar, maximaal 5 jaar) een zogenoemde ‘schone lei’. Hij is dan bevrijd van zijn schulden.

Er bestaat ook een minnelijke schuldsaneringsregeling voor natuurlijke personen (MSNP). Deze regeling verloopt buiten de rechtbank om en loopt meestal via de gemeente. De schuldeisers werken vrijwillig mee aan de schuldregeling. Wanneer zij niet (meer) meewerken, kan alsnog een beroep op het wettelijke traject worden gedaan. Verderop meer over de MSNP en toeslagschulden in paragraaf 1.8.2.

1.8.1 Verrekening tijdens faillissement of schuldsanering

Tijdens het faillissement of de schuldsanering worden al bestaande toeslagschulden niet verrekend met voorschotten. Die schulden worden ook aangemeld bij de curator of bewindvoerder. Eenmalige uitbetalingen (nabetaling van een toeslag of een teruggaaf IB) kunnen wél worden verrekend met de aangemelde schulden als die uitbetalingen betrekking hebben op de periode vóór de datum van faillissement of schuldsanering (artikel 79.3 van de Leidraad Invordering).

Als vóór het faillissement, de WSNP of de MSNP al is verrekend met een voorschot (of voorlopige teruggaaf IB) waar (ook) termijnen zijn verrekend die in de periode van het faillissement of de schuldsanering zitten, dan moet de verrekening van die termijnen teruggedraaid worden (artikel 79.3 en 79.4 van de Leidraad Invordering). Dit geldt zowel voor verrekening binnen een betalingsregeling als daarbuiten (zie paragrafen 1.5.1.1.1 en 1.6).

Deze situatie doet zich met name voor wanneer het hele voorschot in één keer wordt verrekend, vaak in december. Wanneer in december van jaar T het voorschot voor jaar T+1 wordt berekend en toegekend, kan het hele bedrag in één keer worden verrekend met een terugvordering die op dat moment openstaat. Als de aanvrager vervolgens in jaar T+1 in een faillissement of schuldsanering terecht komt, was die verrekening onterecht voor de maanden van na de ingang van het faillissement of de schuldsanering. Dat deel van de verrekening moet dan teruggedraaid worden. Hier hoeft de bewindvoerder niet eerst om te verzoeken. We lichten deze situatie nader toe met een voorbeeld:

Bovenstaande is niet van toepassing wanneer het voorschot gedurende het jaar herzien wordt en het maandelijkse voorschot daardoor voor de rest van het jaar lager is. Dit is namelijk geen verrekening met een terugvordering, maar een aanpassing van het voorschotbedrag. Lees over deze situatie meer in paragraaf 1.4.3.2 van het hoofdstuk ‘Voorschotverlening’. We geven er hier ook een voorbeeld van:

1.8.2 Minnelijke schuldsanering

Bij een MSNP gelden voor toeslagschulden dezelfde regels als voor belastingschulden (artikel 79.4 van de Leidraad Invordering). Die regels staan in artikelen 73.5 en 73.6 van de Leidraad Invordering. Dit betekent met name dat Toeslagen (onder bepaalde voorwaarden) uitstel van betaling verleent gedurende 18 maanden voor openstaande terugvorderingen. Ook worden eventuele verrekeningen die (deels) zien op de periode nadat de MSNP is ingegaan, teruggedraaid. Lees daarover meer in de vorige paragraaf.

1.8.3 Toeslagschuld ontstaan tijdens faillissement of schuldsanering

Als een toeslagschuld ontstaat tijdens het faillissement, de WSNP of de MSNP, dan gaat het LIC in overleg met de curator of bewindvoerder. Kan de toeslagschuld niet uit de boedel betaald worden, dan is aflossing via een standaard- of persoonlijke betalingsregeling mogelijk (lees over die regelingen in paragrafen 1.5.1.1 en 1.5.1.2). Bij een persoonlijke betalingsregeling wordt dan voor het inkomen geen rekening gehouden met een eventueel deel daarvan dat naar de bewindvoerder gaat (artikel 79.3a van de Leidraad Invordering).

1.8.4 Na schuldsanering

Wat gebeurt er met de toeslagschuld nadat de WSNP of MSNP is afgelopen? Hiervoor verwijst artikel 79.3b van de Leidraad Invordering naar de artikelen 73.2.2, 73.2.3, 73.2.4 en 73.5.7. In die artikelen worden verschillende situaties besproken:

• de WSNP is beëindigd met een schone lei: paragraaf 1.8.4.1
• de WSNP is beëindigd zonder schone lei of de schone lei is ingetrokken: paragraaf 1.8.4.2
• de WSNP is tussentijds beëindigd: paragraaf 1.8.4.3
• na de toepassing van de MSNP: paragraaf 1.8.4.4

1.8.4.1 Met schone lei

Wanneer iemand zich aan alle verplichtingen van de WSNP heeft gehouden, begint hij daarna met een zogenoemde ‘schone lei’. Dit betekent dat terugvorderingen waarop de WSNP van toepassing is en die (deels) onbetaald zijn gebleven, niet meer afbetaald hoeven te worden. Er blijft alleen nog een natuurlijke verbintenis over (artikel 73.2.2 van de Leidraad Invordering). Dat wil zeggen dat de belanghebbende de terugvordering nog wel vrijwillig kan betalen, maar Toeslagen kan dit niet meer afdwingen.

Toeslagen ziet daarnaast af van het innen van terugvorderingen die zijn vastgesteld na de WSNP, maar die wel betrekking hebben op de periode waarin de WSNP gold (artikel 73.2.2 van de Leidraad Invordering).

1.8.4.2 Zonder schone lei

De invordering wordt hervat wanneer de WSNP eindigt zonder schone lei of de reeds verstrekte schone lei is ingetrokken (artikel 73.2.3 van de Leidraad Invordering).

1.8.4.3 Tussentijdse beëindiging WSNP

In bepaalde omstandigheden wordt de WSNP tussentijds beëindigd en omgezet in faillissement. Die omzetting wordt niet gedaan als er geen baten (geld of bezittingen) beschikbaar zijn om de schulden mee te voldoen. In zo’n situatie geldt het invorderingsbeleid dat ook geldt bij opheffing van een faillissement vanwege gebrek aan baten (artikel 73.2.4 van de Leidraad Invordering). Dat invorderingsbeleid houdt in dat de invordering niet hervat wordt. Alleen in bijzondere omstandigheden wordt dit wel gedaan, onder andere wanneer de belanghebbende binnen vijf jaar een meer dan modaal inkomen heeft of een vermogen van substantiële waarde (artikel 73.4.14 van de Leidraad Invordering).

1.8.4.4 Na WSNP

Toeslagen ziet af van het innen van terugvorderingen die zijn vastgesteld na de MSNP, maar die wel betrekking hebben op de periode waarin de MSNP gold (artikel 73.5.7 van de Leidraad Invordering). De belanghebbende moet dan wel hebben voldaan aan zijn verplichting uit de MSNP.

1.9 Verjaring

De terugvordering van een toeslag verjaart vijf jaren nadat de betalingstermijn is verstreken (artikel 4:104, eerste lid, van de Awb). Na die termijn kan Toeslagen niet meer aanmanen, verrekenen en een dwangbevel uitvaardigen en ten uitvoer leggen (tweede lid). Verjaring wil zeggen dat de schuldeiser (in dit geval Toeslagen) geen actie heeft ondernomen om de vordering te innen. Na een bepaalde termijn (voor Toeslagen vijf jaren) zonder invorderingsactie verjaart de vordering en kan de schuldeiser de vordering niet meer kan afdwingen. Toeslagen kan de verjaring stuiten met een schriftelijke mededeling waarin hij zich ondubbelzinnig beroept op zijn recht op betaling (artikel 32, zevende lid, van de Awir en artikel 27, eerste lid, van de IW). Het stuiten van een verjaring moet worden gedaan voordat de termijn afloopt. De verjaring wordt daarmee afgebroken, doordat de schuldeiser weer actie onderneemt. De termijn voor verjaring begint daarna weer opnieuw te lopen.